Zimbabwe jest siedzibą jednego z najbardziej zjawiskowych wodospadów, największego antropogenicznego jeziora i zachowanych ruin czołowego XIV-wiecznego ośrodka. Na turystów czeka dodatkowo niezapomniane safari na rozległych sawannach z możliwością spotkania zwierzęcej wielkiej piątki Afryki. Spektakularna wodna kurtyna Jeden z najpiękniejszych krajobrazów w Afryce/ fot. Na granicy Zimbabwe i Zambii zachwycają najprawdopodobniej najsłynniejsze atrakcje turystyczne Południowej Afryki – wodospady Wiktorii. Spływające wody tworzą olbrzymią, gęstą chmurę, widoczną już z 20 km, a spadkowi towarzyszy niewyobrażalny szum. Z tego względu, rodowici mieszkańcy nazwali miejsce „dymem, który grzmi”. Dopiero w połowie XIX wieku, pierwszy Europejczyk, który doznał zaszczytu podziwiania tego cudu natury, Szkot David Livingston, nadał wodospadowi imię swojej królowej. Wodospad jest częścią rzeki Zambezi, która przy samej krawędzi liczy sobie aż 1,7 km szerokości. Maksymalny spadek wynosi 107 metrów, więc jest prawie dwa razy wyższy od słynnej Niagary. Wodospady najefektywniej wyglądają w okolicach kwietnia, tuż po porze deszczowej. Wielkie, spadające ilości wody sprawiają, że ze stromych klifów nie można wtedy dostrzec dolnych formacji skalnych. Z kolei najmniej efektownie jest w październiku, gdy wodospady w niektórych miejscach pozostają całkowicie suche. Okoliczne firmy oferują wiele dodatkowych atrakcji na miejscu. Można skoczyć na bungee z czarującego okolicznego mostu, podziwiać panoramę niebywałego miejsca z pokładu helikoptera, czy przeżyć ekstremalny rafting pod wodospadem. W okolicy znajduje się również wiele hoteli, a ceny zaczynają się już od 20 USD za dwuosobowy pokój. Polityczna i kulturalna stolica Wizytę w Zimbabwe najprawdopodobniej rozpoczniesz od poznania stolicy, Harare, z głównym portem lotniczym w państwie. To polityczny, kulturalny i historyczny ośrodek z interesującymi budynkami, wieżowcami i sporymi ogrodami botanicznymi. Aleja Milton – jedna z piękniejszych części stolicy Zimbabwe/ fot. Pasjonujące eksponaty afrykańskiego dziedzictwa znajdują się w Narodowej Galerii i Muzeum Królowej Wiktorii. Z kolei nieco odetchnąć można w klimatycznym, pełnym zieloności i czarujących zakamarków parku Harare Gardens. Po miejscowe przysmaki i pamiątki najlepiej udać się na pchli targ w dzielnicy Mbare. W poszukiwaniu wielkiej piątki W narodowym parku Hwange żyje blisko 110 różnych gatunków ssaków i ponad 400 gatunków ptaków. Miejsce jest szczególnie znane ze sporej populacji słoni, hien i żyraf, ale przy odrobinie szczęścia, na rozległych sawannach, można spotkać całą słynną wielką piątkę Afryki, czyli lwa, lamparta, bawoła, słonia i nosorożca. Trudno nie natrafić na słonie podczas safari w Parku Narodowym Hwange/ fot. Park zajmuje powierzchnię aż 14 tysięcy km2 i mieści się między wodospadami Wiktorii i drugim największym miastem kraju – Bulawayo. Na miejscu można skorzystać z opcji pieszego, konnego bądź samochodowego safari. Według miejscowych informacji, na terenie parku żyje nawet 30 tysięcy słoni! Atrakcje Zimbabwe – ruiny wielkiego królestwa Obecna nazwa państwa oznacza w miejscowym języku „dom z kamienia”, a pochodzi od zachowanych ruin Wielkiego Zimbabwe – ośrodka, budowanego już w XII stuleciu. Do dziś w centrum kraju turyści odwiedzają pozostałości miasta, które zostało w całości wybudowane z kamienia. Małe skalne bloczki były stawiane jeden po drugim, tworząc korytarze, pomieszczenia i wielkie mury, w których w szczytowym okresie żyło nawet 18 tysięcy ludzi. Państwo było ośrodkiem religijno-politycznym, a ze względu na brak potencjalnych wrogów tym rejonie, nie miało typowego dla tych czasów charakteru obronnego. Aż trudno uwierzyć, że mury bez żadnej zaprawy przetrwały w takim stanie do dziś/ fot. Wielkie Zimbabwe składa się z trzech części – kompleksu na stromym wzgórzu, w dolinie i olbrzymiego okręgu, w którym miał żyć sam król. Władca był otoczony przez mur o grubości sześciu metrów, który wznosił się na wysokość dwunastu metrów. Zachowane ruiny to główne atrakcje Zimbabwe, ale i całej południowej Afryki. Na kontynencie można odnaleźć kilka podobnych typu obiektów, jednak żadne z nich nie są tak spektakularne. Jezioro życia Zimbabwe nie ma dostępu do morza bądź oceanu, ale na północy kraju, przy granicy z Zambią, rozciąga się wielkie jezioro z prawie 1000-kilometrowym wybrzeżem – Kariba. To największy na świecie antropogeniczny akwen, powstały pół wieku temu w wyniku postawienia na wyschniętym korycie rzeki wielkiej tamy. Zachody słońca to niewątpliwa atrakcja wyprawy po jeziorze/ fot. Kariba charakteryzuje się nieregularnym wybrzeżem i mnóstwem małych wysepek z typową dla sawanny roślinnością. Jezioro okazuje się szczególnie przydatne podczas pory suchej, kiedy ukojenia szukają słonie, bawoły i hipopotamy. Słynie również z rybołówstwa, a drapieżnikami są nawet ryby – tigerfish z ostrymi jak piranie zębami, które potrafią wystrzelić z wody i złapać w powietrzu ptaka. Zimbabwe – perła Afryki Natura jest bez wątpienia najważniejszym czynnikiem, który przyciąga turystów do tego państwa. Główne atrakcje Zimbabwe to wodospady, parki narodowe i jezioro, ale również szybko rozwijające się miasta są ośrodkami, w których można zasmakować afrykańskiej kultury. Dodatkowym plusem wyprawy są niskie ceny, będące następstwem niedawnej hiperinflacji. W jej wyniku główną użytkowaną walutą został dolar amerykański, a nie tak jak było kilka lat temu, zimbabweński. Z Warszawy do Harare można dolecieć z dwiema przesiadkami w ok. 17-20 godzin. Najlepszą porą na wizytę w Zimbabwe jest okres od maja do września, kiedy występuje pora sucha i zwierzęta zbierają się przy zbiornikach wodnych. Od września zaczynają się jednak bardzo upalne temperatury, przekraczające 30 stopni Celsjusza. Wodospady Wiktorii najchętniej odwiedzane są w okolicy kwietnia – wtedy to kończy się pora deszczowa i stan wody w spływającej rzece jest najwyższy.
Na wykresie przedstawiono średnią długość trwania życia ludności Polski według płci w podziale na miasto i wieś w okresie od 1955 do 2010 r. Na podstawie wykresu sformułuj po dwa wnioski odnoszące się do długości trwania życia ludności w miastach i na wsi w podanych poniżej okresach. 1955–1965 1. Centralna Komisja Egzaminacyjna Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu. Układ graficzny (C) CKE 2010 WPISUJE ZDAJĄCY KOD PESEL Miejsce na naklejkę z kodem EGZAMIN MATURALNY Z GEOGRAFII POZIOM PODSTAWOWY MAJ 2010 Instrukcja dla zdającego 1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 18 stron (zadania 1 - 31) oraz barwną mapę. Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin. 2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy każdym zadaniu. 3. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 4. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl. 5. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie będą oceniane. 6. Podczas egzaminu możesz korzystać z linijki, lupy i kalkulatora. 7. Barwną mapę możesz oderwać, ale po zakończeniu pracy włóż ją do arkusza egzaminacyjnego. 8. Na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejkę z kodem. 9. Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej dla egzaminatora. Czas pracy: 120 minut Liczba punktów do uzyskania: 50 MGE-P1_1P-102 2 Egzamin maturalny z geografii Poziom podstawowy Zadania 1-7 wykonaj na podstawie załączonej barwnej mapy przedstawiającej fragment Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej oraz własnej wiedzy. Zadanie 1. (2 pkt) Na podstawie mapy uzupełnij poniższe zdania. 1. Wysokość bezwzględna niezalesionego wzniesienia położonego na północ od miejscowości Grabowa wynosi ......................................................... . 2. Miejscowość, przez którą przebiegają: południk 19°31'E oraz droga wojewódzka nr 791, nosi nazwę ......................................................... . 3. Rzeka Minóżka wypływa ze źródła o nazwie ......................................................... . 4. Formami ochrony przyrody występującymi na obszarze przedstawionym na mapie w polu D4 są ................................................................. i .................................................................. . Zadanie 2. (1 pkt) Na fotografii przedstawiono ostańce krasowe w Podzamczu (pole G1), które są formami terenu charakterystycznymi dla Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Źródło: Podkreśl poprawne zakończenie zdania. Skała, w której są wyrzeźbione widoczne na zdjęciu ostańce krasowe, należy do grupy skał A. magmowych głębinowych. B. magmowych wylewnych. C. osadowych okruchowych luźnych. D. osadowych pochodzenia organicznego. Egzamin maturalny z geografii Poziom podstawowy 3 Zadanie 3. (2 pkt) Turysta wybrał się na wycieczkę na szczyt wzniesienia Dąbrówka (pole E7). a) Oblicz różnicę wysokości, jaką musi pokonać turysta wędrujący ze szkoły w Chechle (pole E6) na szczyt wzniesienia Dąbrówka (pole E7). Zapisz obliczenia. Obliczenia Różnica wysokości ................... m b) Podkreśl poprawne zakończenie zdania. Ze wzniesienia Dąbrówka (pole E7) turysta może w dniu 22 czerwca obserwować zachód Słońca, patrząc w kierunku miejscowości A. Błędów. B. Klucze. C. Kwaśniów. D. Grabowa. Zadanie 4. (1 pkt) Oblicz odległość w terenie w linii prostej między szczytem Dąbrówki (pole E7) a szczytem Bucznej Góry (pole F7). Podaj wynik z dokładnością do 0,1 km. Zapisz obliczenia. Obliczenia Odległość w terenie ................... km Zadanie 5. (1 pkt) Na podstawie mapy podaj podobieństwo oraz różnicę w zagospodarowaniu terenu dla potrzeb turystów pomiędzy obszarami przedstawionymi w polach D3 i H2. Podobieństwo ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Różnica ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Nr zadania Wypełnia Maks. liczba pkt egzaminator Uzyskana liczba pkt 1. 2 2. 1 3 a. 1 3 b. 1 4. 1 5. 1 4 Egzamin maturalny z geografii Poziom podstawowy Zadanie 6. (1 pkt) Na podstawie mapy podaj dwie cechy przyrodnicze obszaru przedstawionego w polu H3, które nie sprzyjają osadnictwu. 1. ................................................................................................................................................... 2. ................................................................................................................................................... Zadanie 7. (2 pkt) Na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej istnieją obszary, na których pomimo dogodnych warunków przyrodniczych dla rozwoju turystyki miejscowa ludność w niewielkim stopniu czerpie korzyści z ruchu turystycznego. Przykładem są okolice wsi Żelazko i Śrubarnia (pola F3 i G4). Zaproponuj trzy inwestycje na terenie wsi Żelazko lub Śrubarnia, które mogą przynieść mieszkańcom korzyści ekonomiczne wynikające z napływu turystów. 1. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 2. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 3. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 8. (3 pkt) W trzech miejscach spośród czterech zaznaczonych poniżej na rysunku literami A-D osadzono gnomony - pionowe słupy tej samej wysokości. Na rysunkach 1-3 pokazano cienie rzucane przez gnomony w momencie górowania Słońca 21 marca. Egzamin maturalny z geografii Poziom podstawowy 5 Rys. 1 Rys. 2 Rys. 3 a) Rozpoznaj zaznaczone na rysunku (na stronie nr 4) miejsca na południku 20°E, w których osadzono gnomony. Wpisz do tabeli litery, którymi je oznaczono. Rysunek 1 2 3 b) Oblicz godzinę czasu słonecznego w miejscu oznaczonym na rysunku (na stronie nr 4) literą X w momencie, gdy w miejscach oznaczonych literami A-D było południe słoneczne. Zapisz obliczenia. Obliczenia Miejsce na południku 20°E (Wpisz A, B, C lub D) Wynik ................................................................. Nr zadania Wypełnia Maks. liczba pkt egzaminator Uzyskana liczba pkt 6. 1 7. 2 8 a. 1 8 b. 2 6 Egzamin maturalny z geografii Poziom podstawowy Zadanie 9. (2 pkt) Na klimatogramach przedstawiono roczny przebieg średnich miesięcznych wartości temperatury powietrza i miesięcznych sum opadów atmosferycznych w trzech stacjach spośród zaznaczonych literami na mapie zasięgów stref klimatycznych Ziemi. Przyporządkuj każdemu z klimatogramów właściwą stację wybraną spośród zaznaczonych na mapie literami A, B, C, D. Klimatogram 1. Stacja ............ Klimatogram 2. Stacja ............ Klimatogram 3. Stacja ............ Na podstawie: Pydziński B., Zając S., Klimatologia w szkole, WSiP, 1980 r. Egzamin maturalny z geografii Poziom podstawowy 7 Zadanie 10. (1 pkt) Na schematycznym rysunku przedstawiono sytuację, w której front chłodny przemieszcza się z miejsca A do miejsca B. Spośród podanych zdań wybierz i podkreśl zdanie prawdziwe. A. Po przejściu frontu temperatura powietrza w miejscu B wzrośnie. B. Masa powietrza, która przemieszcza się nad miejscem A, wślizguje się wolno na masę powietrza zalegającego przy powierzchni Ziemi. C. Na froncie chłodnym tworzą się chmury burzowe. Zadanie 11. (2 pkt) W tabeli przedstawiono średnie miesięczne temperatury powietrza i miesięczne sumy opadów w Krakowie i Zakopanem. Kraków I Temperatura -2,5 (°C) Opady 32 (mm) Zakopane I Temperatura -4,9 (°C) Opady 58 (mm) II -1,4 29 II -4,1 55 III 3,0 36 III -0,5 59 IV 8,1 49 IV 4,4 77 V VI VII VIII 17,5 95 VIII 14,0 147 IX 13,8 64 IX 10,5 105 X 8,6 56 X 5,7 68 XI 3,1 40 XI 0,3 57 XII -0,8 36 XII -3,1 50 13,9 16,8 18,2 77 V 97 VI 111 VII 10,0 12,7 14,7 124 152 170 Źródło: Świat w liczbach 2008/2009, WSiP, Warszawa 2008 r. a) Na podstawie danych w tabeli podkreśl cechę klimatu Zakopanego. A. Występowanie średniej temperatury rocznej o wartości poniżej 0 °C. B. Występowanie rocznej amplitudy temperatury o wartości poniżej 20 °C. C. Przewaga opadów w półroczu chłodnym. D. Występowanie sumy opadów rocznych o wartości poniżej 1000 mm. b) Podaj przyczynę różnicy między sumą opadów rocznych w Krakowie i w Zakopanem. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Nr zadania Wypełnia Maks. liczba pkt egzaminator Uzyskana liczba pkt 9. 2 10. 1 11 a. 1 11 b. 1 8 Egzamin maturalny z geografii Poziom podstawowy Zadanie 12. (2 pkt) Przyporządkuj każdemu z podanych obszarów Polski charakterystyczny dla niego typ genetyczny jezior. Nazwy typów jezior wybierz spośród podanych poniżej. Typy jezior: cyrkowe, deltowe, krasowe, przybrzeżne, rynnowe. Obszar występowania jezior wybrzeże Bałtyku pojezierza północnej Polski Tatry Wysokie Żuławy Wiślane Typ genetyczny jezior Zadanie 13. (1 pkt) Na rysunkach przedstawiono układy warstw skalnych charakterystyczne dla obszarów o zaburzonej budowie tektonicznej. Podaj numery rysunków przedstawiających układy warstw skalnych, w których nastąpiło: - pochylenie i sfałdowanie warstw pod wpływem bocznego nacisku o kierunku ......... poziomym - przerwanie ciągłości warstw i pionowe przemieszczenie obszaru położonego ......... między uskokami - powstanie części wypukłych nazywanych antyklinami i części wklęsłych, ......... czyli synklin. Zadanie 14. (2 pkt) Południowa część Europy leży w strefie czynnego wulkanizmu. a) Podaj nazwę położonego we Włoszech na Półwyspie Apenińskim wulkanu, którego wybuch w 79 r. zniszczył między innymi miasta Herkulanum i Pompeje. ............................................................................ Z wulkanów może wydostawać się lawa, pary, gazy wulkaniczne oraz produkty stałe. b) Podaj trzy przykłady stałych produktów erupcji wulkanicznej. ............................................................................ ............................................................................ ............................................................................ Egzamin maturalny z geografii Poziom podstawowy 9 Zadanie 15. (1 pkt) Na mapie poziomicowej przedstawiono fragment pradoliny Redy i Łeby. Na podstawie: Atlas form i typów rzeźby terenu Polski, Zarząd Topograficzny Wojska Polskiego, Warszawa 1960 r. Na podstawie przedstawionego na mapie przykładu pradoliny podkreśl dwie cechy tej formy rzeźby. A. Pradolina jest szeroką doliną o płaskim dnie. B. Jest to U-kształtna dolina utworzona przez lodowiec górski. C. Dnem pradoliny płyną rzeki o dużych spadkach wody. D. Dno pradoliny jest często zabagnione. E. Profil poprzeczny pradoliny ma kształt litery V. Zadanie 16. (2 pkt) Obok nazwy każdej z wymienionych formacji roślinnych wpisz literę, którą oznaczono typowe dla niej rośliny. Tundra Tajga Lasy liściaste strefy umiarkowanej Sawanna Wilgotne lasy równikowe ........ ........ ........ ........ ........ A. świerk, modrzew B. baobab, akacja C. kakaowiec, liana D. brzoza karłowata, chrobotek reniferowy E. pinia, oleander F. dąb, jesion Nr zadania Wypełnia Maks. liczba pkt egzaminator Uzyskana liczba pkt 12. 2 13. 1 14 a. 1 14 b. 1 15. 1 16. 2 10 Egzamin maturalny z geografii Poziom podstawowy Zadanie 17. (2 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując nazwy krain geograficznych wybrane spośród wymienionych poniżej. Krainy geograficzne: Alpy, Andy, Atlas, Góry Skaliste, Himalaje, Nizina Francuska, Nizina Nullarbor, Nizina Zatokowa, Wielkie Góry Wododziałowe, Wyżyna Abisyńska, Wyżyna Gujańska, Wyżyna Tybetańska. Kontynent Azja Afryka Australia Ameryka Północna Ameryka Południowa Amazonki Nizina Gangesu Senegalu Barkly Wielkie Równiny Wyżyna Góry Zadanie 18. (2 pkt) W tabeli przedstawiono liczbę urodzeń żywych w wybranych krajach świata na 1000 ludności w 2009 r. Kraj Niemcy Włochy Indie Meksyk Urodzenia żywe 8,2 8,2 21,8 19,7 Na podstawie: Podaj trzy przyczyny niskiego wskaźnika urodzeń w krajach wysoko rozwiniętych, takich jak Niemcy i Włochy. 1. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 2. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 3. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Egzamin maturalny z geografii Poziom podstawowy 11 Zadanie 19. (1 pkt) W 1985 roku liczba ludności Łodzi wynosiła prawie 848 tysięcy mieszkańców i była o około 108 tysięcy większa niż w Krakowie. W 2007 roku Kraków pod względem liczby mieszkańców stał się drugim miastem Polski i wyprzedził Łódź. Na wykresach przedstawiono wybrane cechy ludności Łodzi i Krakowa w latach 1985, 2000, 2006. Przyrost naturalny w Łodzi i Krakowie na 1000 ludności w latach 1985, 2000, 2006 Ogólne saldo migracji ludności w Łodzi i Krakowie na 1000 ludności w latach 1985, 2000, 2006 Na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Łodzi Na podstawie wykresów wyjaśnij, podając dwie przyczyny, dlaczego Kraków pod względem liczby mieszkańców wyprzedził Łódź. 1. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 2. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 20. (1 pkt) Podkreśl nazwy dwóch obszarów charakteryzujących się obecnością rozległych stref zurbanizowanych typu megalopolis. A. północno-wschodnie wybrzeża USA B. wybrzeża Europy Południowej C. wybrzeża wyspy Honsiu D. zachodnie wybrzeża Australii E. północno-wschodnie wybrzeża Brazylii Nr zadania Wypełnia Maks. liczba pkt egzaminator Uzyskana liczba pkt 17. 2 18. 2 19. 1 20. 1 12 Egzamin maturalny z geografii Poziom podstawowy Zadanie 21. (1 pkt) Uzupełnij ciąg przyczynowo-skutkowy, wpisując we właściwe miejsca litery, którymi oznaczono kolejne zmiany w środowisku geograficznym spowodowane wzrostem liczby ludności. A. Zmniejszenie retencji. B. Zwiększenie zapotrzebowania na żywność. C. Wzrost zagrożenia powodziami. D. Wycinanie lasów. Wzrost liczby ludności Zadanie 22. (3 pkt) Na mapie przedstawiono wartości PKB na 1 mieszkańca w 2007 roku oraz średni wzrost gospodarczy w przeliczeniu na rok w latach 1995-2005. Na podstawie: Gazeta Wyborcza, r. a) Na podstawie mapy wymień po dwa województwa charakteryzujące się podanymi w tabeli cechami. Województwa o najwyższych wskaźnikach PKB na 1 mieszkańca o o o o ............................................................... ............................................................... ............................................................... ............................................................... Województwa o najniższych wskaźnikach średniego wzrostu gospodarczego Egzamin maturalny z geografii Poziom podstawowy 13 b) Podaj dwie konsekwencje zróżnicowania wartości PKB na 1 mieszkańca między województwami Polski. 1. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 2. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... c) Podaj dwie cechy wschodnich województw Polski, które mogą sprzyjać podejmowaniu działalności gospodarczej przez zagranicznych inwestorów. 1. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 2. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 23. (1 pkt) W tabeli przedstawiono wybrane dane dotyczące uprawy pszenicy we Francji w 2007 r. Powierzchnia zasiewów w tys. ha 5315 Zbiory w tys. ton 33219 na 1 mieszkańca w kg 538,3 udział w świecie w % 5,5 Źródło: Mały Rocznik Statystyczny Polski 2009, GUS, Warszawa, 2009 r. Na podstawie danych z tabeli oblicz wielkość plonów pszenicy we Francji w 2007 r. Podaj wynik w dt/ha. Pamiętaj, że 1 dt = 100 kg. Zapisz obliczenia. Obliczenia Plony ..................... dt/ha Zadanie 24. (2 pkt) W krajach wysoko rozwiniętych surowcowe okręgi poddawane są restrukturyzacji. W Polsce ten proces zachodzi w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym. a) Wymień dwie przyczyny restrukturyzacji surowcowych okręgów przemysłowych. 1. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 2. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... b) Podkreśl nazwę okręgu przemysłowego o genezie surowcowej, który został zrestrukturyzowany w II połowie XX wieku. A. Paryski B. Reńsko-Westfalski C. Tokijski D. Uralski Nr zadania Wypełnia Maks. liczba pkt egzaminator Uzyskana liczba pkt 21. 1 22 a. 1 22 b. 1 22 c. 1 23. 1 24 a. 1 24 b. 1 14 Egzamin maturalny z geografii Poziom podstawowy Zadanie 25. (1 pkt) Podkreśl dwie zmiany w przemyśle, które wystąpiły we Francji i w Wielkiej Brytanii w II połowie XX wieku. A. Upowszechnienie technologii przyjaznych dla środowiska. B. Zwiększenie udziału węgla kamiennego w produkcji energii elektrycznej. C. Ograniczenie produkcji materiałochłonnej i energochłonnej. D. Wzrost zatrudnienia połączony ze spadkiem kwalifikacji pracowników. Zadanie 26. (1 pkt) Każdemu z wymienionych poniżej krajów przyporządkuj po jednym odnawialnym źródle energii mającym znaczący udział w produkcji energii elektrycznej w tym kraju. Źródła energii wybierz spośród podanych. Źródła energii: energia spadku wody, energia słoneczna, energia prądów morskich, energia geotermalna, energia wiatru. Dania ............................................................................................................................................ Norwegia ...................................................................................................................................... Zadanie 27. (2 pkt) Na mapie zaznaczono szarą barwą cztery wybrane państwa. Przyporządkuj każdej z podanych międzynarodowych organizacji jedno państwo członkowskie, wpisując jego nazwę we właściwe miejsce tabeli. Państwa wybierz wyłącznie spośród zaznaczonych na mapie. Organizacja NATO OPEC Nazwa państwa Egzamin maturalny z geografii Poziom podstawowy 15 Zadanie 28. (2 pkt) W wyniku Układu z Schengen zrezygnowano z kontroli granicznej pomiędzy większością państw UE. W 2009 roku wyjątek stanowiły: Bułgaria, Rumunia, Cypr, Wielka Brytania oraz Irlandia. Na poniższej mapie zaznaczono trasy sześciu wycieczek z Warszawy. Podkreśl trzy zaznaczone na mapie trasy wycieczek, które turyści podróżujący w sierpniu 2009 roku przejechali samochodem bez kontroli granicznej. Warszawa - Tallin (A) Warszawa - Petersburg (B) Warszawa - Paryż (C) Warszawa - Rzym (D) Warszawa - Warna (E) Warszawa - Ateny (F) Zadanie 29. (1 pkt) Podkreśl dwie cechy społeczno-gospodarcze charakterystyczne dla krajów wysoko rozwiniętych. A. Rozwój gałęzi przemysłu o niskim stopniu przetwarzania. B. Wysoka towarowość rolnictwa. C. Wysoka chłonność rynków zbytu. D. Wysoki wskaźnik zatrudnienia w rolnictwie. Nr zadania Wypełnia Maks. liczba pkt egzaminator Uzyskana liczba pkt 25. 1 26. 1 27. 2 28. 2 29. 1 16 Egzamin maturalny z geografii Poziom podstawowy Zadanie 30. (2 pkt) Na zdjęciach przedstawiono charakterystyczne atrakcje turystyczne wybranych regionów Polski. Poniżej na mapie konturowej zaznaczono położenie wybranych atrakcji turystycznych Polski, w tym obiektów przedstawionych na fotografiach. 1. Jaskinia Raj 2. Tężnie w Ciechocinku 3. Zamek w Malborku Egzamin maturalny z geografii Poziom podstawowy 17 Przyporządkuj obiekty przedstawione na fotografiach do regionów wymienionych w tabeli. Wpisz literę, którą na mapie oznaczono położenie tych obiektów. Region Polski Kujawy Wyżyna Kielecko-Sandomierska Żuławy Wiślane Obiekt (numer fotografii) Miejsce występowania (litera na mapie) Zadanie 31. (2 pkt) Zapoznaj się z poniższym tekstem i wykonaj polecenie. Rozwiązywanie problemów wielkich miast na przykładzie Kurytyby w Brazylii Światowe Forum Habitat II uznało brazylijskie miasto Kurytyba za jedno z najbardziej innowacyjnych miast na świecie, z doskonale rozwiązanymi problemami transportowymi, ekologicznymi i społecznymi. Doświadczenia Kurytyby przeczą poglądom, że jedynym lekarstwem na problemy metropolii są najnowsze skomplikowane technologie. Większość planistów uważa, że miasta powyżej miliona mieszkańców muszą mieć metro. Przyjmuje się również, że takie miasta muszą budować kosztowne zakłady selekcji śmieci. W Kurytybie nie ma ani jednego takiego zakładu. Każdego dnia mieszkańcy zbierają makulaturę. Inicjatywa ta powoduje, że w ponad 70% gospodarstw segreguje się odpady. Za wypełnione śmieciami worki biedniejsi mogą otrzymać żetony autobusowe, paczki żywnościowe i szkolne zeszyty. W ciągu ostatnich trzech lat uczniowie ponad 100 szkół za prawie 200 ton odpadków dostali blisko 1,9 mln zeszytów. W wyniku innego przedsięwzięcia zatrudniani są bezrobotni do sprzątania dzikich wysypisk. Te innowacje oparte są raczej na zwiększaniu zatrudnienia niż na mechanizacji. W mieście przyjęto też pierwszeństwo transportu publicznego nad indywidualnym. Zaprojektowano system ekspresowych autobusów jako jednolitą całość. Trasy autobusowe posiadają wiele korzystnych cech kosztownego systemu podziemnego metra, z którego budowy w Kurytybie zrezygnowano. Metro kosztowałoby ok. 60-70 mln dol. za kilometr, koszt trasy szybkiego autobusu to ok. 200 tys. dol. za kilometr. Autobusy poruszające się po przeznaczonych tylko dla nich trasach nie muszą przedzierać się między innymi samochodami. Na podstawie: Szymańska D., Urbanizacja na świecie, PWN, Warszawa 2007 r. Na podstawie tekstu podaj cztery przykłady korzyści dla Kurytyby, które są skutkiem wprowadzonych w tym mieście rozwiązań. 1. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 2. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 3. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 4. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Nr zadania Wypełnia Maks. liczba pkt egzaminator Uzyskana liczba pkt 30. 2 31. 2 18 Egzamin maturalny z geografii Poziom podstawowy BRUDNOPIS Komisje Egzaminacyjne - dane teleadresowe Centralna Komisja Egzaminacyjna kod: 00-190miejscowość: Warszawaadres: ul. Józefa Lewartowskiego 6kontakt tel.: (22) 53-66-500fax: (22) 53-66-504e-mail: ckesekr@ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Gdańsku kod: 80-874miejscowość: Gdańskadres: ul. Na Stoku 49kontakt tel.: (58) 32-05-590fax: (58) 32-05-591e-mail: komisja@ pracy: - 191687916NIP: 583-26-08-016 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Jaworznie kod: 43-600miejscowość: Jaworznoadres: ul. Mickiewicza 4kontakt tel.: (32) 78-41-601fax: (32) 78-41-608e-mail: sekretariat@ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie kod: 31-978miejscowość: Krakówadres: os. Szkolne 37kontakt tel.: (12) 68-32-101fax: (12) 68-32-100e-mail: oke@ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi kod: 94-203miejscowość: Łódźadres: ul. Praussa 4kontakt tel.: (42) 63-49-133fax: (42) 63-49-154e-mail: komisja@ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łomży kod: 18-400miejscowość: Łomżaadres: ul. Nowa 2kontakt tel.: (86) 21-64-495fax: (86) 473-71-20e-mail: sekretariat@ pracy: 8 - 16 Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu kod: 61-655miejscowość: Poznańadres: ul. Gronowa 22kontakt tel.: (61) 85-40-160fax: (61) 85-21-441e-mail: sekretariat@ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Warszawie kod: 00-844miejscowość: Warszawaadres: ul. Grzybowska 77kontakt tel.: (22) 45-70-335fax: (22) 45-70-345e-mail: info@ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna we Wrocławiu kod: 53-533miejscowość: Wrocławadres: ul. Zielińskiego 57kontakt tel.: (71) 78-51-894fax: (71) 78 -51-866e-mail: sekretariat@ pracy: 8-16REGON: 931982940NIP: 895-16-60-154Home NaukiGeografia zapytał(a) o 18:47 Pomożesz z geografii? Rozpoznaj obiekty geograficzne przedstawione na poniższych fotografiach. Wpisz w odpowiednia miejsca ich nazwy (obiekt) a następnie podaj nazwy miast i państw na których się znajdują. To pytanie ma już najlepszą odpowiedź, jeśli znasz lepszą możesz ją dodać 1 ocena Najlepsza odp: 100% Najlepsza odpowiedź EKSPERTaneta608 odpowiedział(a) o 19:26: Katedra Sagrada Hiszpania. Uważasz, że ktoś się myli? lubWiększe sumy opadów atmosferycznych występują na. 1. P F. półkuli południowej niż na półkuli północnej. Duże różnice między sumami opadów atmosferycznych na. 2. obszarach położonych wzdłuż zwrotnika Koziorożca są P F. skutkiem oddziaływania prądów morskich. W RPA sumy opadów atmosferycznych są mniejsze niż w. 3.
Egzotyczne wakacje w Afryce - 5 największych atrakcji turystycznychAfryka to kraina różnorodności. Turyści spędzający wakacje na tym kontynencie mogą cieszyć się urokami miejscowego krajobrazu, egzotyczną kuchnią i doskonałymi warunkami pogodowymi. Co więcej, wakacje na Madagaskarze, w Kenii lub w Tanzanii można zorganizować tak, aby spełniały one indywidualne oczekiwania konkretnego podróżnika. Osiągnięcie 100% satysfakcji z chwil spędzonych na urlopie jest jednak możliwe tylko wtedy, gdy poświęci się odpowiednio dużą ilość czasu na określenie swoich wymagań. Pamiętajmy, że turyści są różni — jedni marzą o całodziennym zażywaniu kąpieli słonecznych, inni wolą spędzać czas nieco bardziej aktywnie. Egzotyczne wakacje w Afryce mogą okazać się spełnieniem oczekiwań wszystkich typów wycieczkowiczów. Jakie atrakcje turystyczne w tej części świata zasługują na największą porcję uwagi? Jakie miejsca warto zwiedzić, co warto przeżyć? Przedstawiamy kilka najciekawszych propozycji! Wycieczka do Tanzanii, czyli dlaczego pojechać do Serengeti?Wycieczka do Tanzanii i jej ikona - Park Narodowy Serengeti. W jego centralnej części można podziwiać dziewicze równiny afrykańskie. Znajdują się one na wchód od słynnego Jeziora Wiktorii, które również niewątpliwie zasługuje na uwagę turystów udających się na wycieczkę do Tanzanii. Krajobraz Serengeti pewnie nie byłby tak wspaniały, gdyby nie przenikająca się w fascynujący sposób fauna i flora. Dzięki temu, że ziemia tu jest raczej płaska, a roślinność niewysoka, można jak na dłoni obserwować żyjące w naturalnych warunkach zwierzęta. W rdzennym środowisku odnajdziemy tu bez trudu żyrafy, słonie, gazele, bawoły, nosorożce, a także drapieżne lwy, szakale gepardy, hieny i Parku Narodowym Serengeti można odbyć wycieczkę w stylu safari. Jest to raj dla fotografów, ponieważ w większości miejsc zwierzęta poruszają się bez jakichkolwiek ograniczeń. Warto zatem przygotować lustrzankę z obiektywem 200 lub nawet 300 mm dla pięknych kadrów fauny, a 18 mm dla flory. Najlepsze zdjęcia wychodzą tu w porze zachodu słońca, gdy pomarańczowe niebo mocno odcina się od prostej linii horyzontu oraz oblanej cieniem roślinności. Safari może trwać kilka dni, a egzotyczne wakacje będą zaczynały się skoro świt, od krzyku hieny polującej w oddali. Odwiedzając Serengeti, można też pokusić się o przejazd do znajdującego się obok obszaru Crater Highlands i nocleg w rejonie krateru Ngorongoro. Wakacje na Madagaskarze - Aleja Baobabów i park narodowy Tsingy de BemarahaLeżący na ponad 150 hektarach wapienny masyw Tsingy de Bemaraha to jeden z najstarszych widoków, jakie może podziwiać ludzkie oko. Zachodzące tu naturalne procesy powstawania skał miały swój początek ponad dwa miliony lat temu! Wpisany na światową listę dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO rezerwat, to miejsce pełne skalnych iglic, wyrzeźbionych przez wiatr i erozję w niezwykle fantazyjne kształty. Jeśli w Polsce zachwycamy się urokiem Gór Stołowych, to wakacje na Madagaskarze i pobyt w Tsingy de Bemaraha z pewnością pozostanie niezapomniany. Dla tych, którzy nie potrafią żyć bez odpowiedniej dozy adrenaliny, podpowiadamy, iż pomiędzy masywami można przejść po linowym moście, przyprawiającym o spory zawrót są dla europejczyków naprawdę egzotycznym widokiem. O ile palmy można spotkać nawet w kilku polskich miastach, tak o alei baobabów można tylko pomarzyć. Aby zobaczyć je na żywo, warto odbyć egzotyczną wycieczkę na Madagaskar, udając się około 30 km od Morondawy. Miejscowi pieczołowicie dbają o te sięgające trzydziestu metrów drzewa, a ich położenie na horyzoncie jest bardzo naturalne — rosną tam, gdzie zechciała natura. Ich największym atutem oprócz wielkości jest zmieniająca kolory kora, która w ciągu dnia jest szarobrązowa, a podczas zachodu słońca — pomarańczowa. Kenia: Wakacje z widokiem na zabytki MombasyRegion Wybrzeża Mombasy jest jednym z najchętniej odwiedzanych w całej Kenii. Warto pamiętać, że sezon na przybycie tutaj trwa cały rok, a pogoda zawsze rozpieszcza turystów, nawet w momencie, gdy w Polsce zima trwa w najlepsze. W rejonie Mombasy spotkanie z kulturą i historią jest tym, co oprócz słonecznej aury jest w stanie oddać podróżnym Kenia. Wakacje tutaj wiążą się najczęściej również z taką samą aktywnością jak w opisywanym wcześniej tanzańskim Serengeti, czyli pełnym dzikich zwierząt w rejonie Mombasy, warto zwiedzić wzniesioną w XVI wieku twierdzę Fort Jesus, w której obecnie znajduje się muzeum. Koniecznie trzeba też odwiedzić jedną z licznych świątyń, a także portową dzielnicę Old Town. Tutejsze wybrzeże to świetny pomysł na egzotyczne wakacje dla miłośników sportów wodnych, w tym surfingu i windsurfingu. Ci, których pasją jest nurkowanie, z pewnością nie będą nudzić się pośród fauny i flory, jaką w swych wodach skrywa Ocean Indyjski. Egzotyczne wakacje na Zanzibarze, zwanym Wyspą PrzyprawJedną z ciekawszych atrakcji podczas wizyty na Zanzibarze jest możliwość odbycia wycieczki po Cheetah’s Rock, co w wolnym tłumaczeniu brzmi „skała geparda”. To wyjątkowe miejsce pełne jest dzikich zwierząt, które zostały uratowane z rąk kłusowników lub przekazane przez organizacje zajmujące się ich ochroną. Za każdym z nich kryje się osobna historia, najczęściej bardzo poruszająca. Administratorzy parku informują, że żadne ze zwierząt nie zostało po prostu złapane w naturalnym środowisku. Największe zdziwienie powoduje fakt, że z większością zamieszkujących Cheetah’s Rock gatunków da się wejść w interakcję. Można z nimi przebywać na łące, karmić i głaskać, lecz warto pamiętać, że aby skorzystać z atrakcji trzeba mieć powyżej 15 turystów z Europy egzotyczne wakacje na Zanzibarze będą się kojarzyły również z inną, ciekawą aktywnością. Po wypoczynku na plaży dobrze jest zagłębić się nieco w ląd i wybrać na jedną z licznych plantacji przypraw. Bez trudu można nabyć tu świeżą kurkumę, kardamon, sezam, trawę cytrynową lub cynamon. Tubylcy sprzedają je tuż po zbiorach wprost z ogromnych, jutowych worków. Trudno o świeższe przyprawy, niż te dostępne w tej części świata, zatem wracając z urlopu pełnego uprawiania ekscytujących sportów wodnych, warto plony tej ziemi przywieźć w ramach pamiątki dla siebie i z pewnością potrafi zachwycić nie tylko piękną pogodą, ale również bogactwem kulturowym, pięknem fauny i flory, a także różnorodnością architektury. Można tu z powodzeniem uprawiać sporty wodne, kupować najświeższe plony w postaci przypraw i herbaty, odbywać wycieczki safari i robić setki zdjęć, których kadry będą przypominać te znane nam z czasopism i filmów przyrodniczych. Egzotyczne wakacje w Afryce pełne są atrakcji, z których ciężko byłoby wybrać jedynie pięć najlepszych. Dlatego nie warto się ograniczać i jeśli tylko czas pozwala, to bez wahania należy spełnić wszystkie podróżnicze marzenia związane z tym regionem. Marzysz o podróży do Afryki Sprawdź nasze przykładowe oferty podróży do AfrykiMadagaskar i rajski MauritiusPrzedstawiamy Wam dwie tropikalne perły Oceanu Indyjskiego – Madagaskar i Mauritius. Czekają na Ciebie idylliczne plaże, palmy kokosowe oraz lazurowa woda. W trakcie wycieczki po Madagaskarze będziecie mieć okazję do wędrówki przez dziewiczą dżunglę i podziwiania z wiszących mostów skalnego labiryntu. Wakacje na Mauritiusie zapewnią Wam natomiast przestrzeń do błogiego pachnącą waniliąTurkusowe wody Oceanu Indyjskiego, bajkowe, białe, dziewicze plaże i majestatyczne baobaby. Zabieramy Was na wycieczkę na Madagaskar. Wyspę pachnącą wanilią i zaskakującą fantastycznymi krajobrazami lasów eukaliptusowych, czerwonych skał oraz malowniczych wodospadów. Czekają Was spotkania z wielobarwnymi kameleonami i przyjacielsko nastawionymi Migracja w Masai MaraOd czasu do czasu dobrze jest zmienić otoczenie. Najlepiej udać się na safari w Kenii, gdzie doświadczycie bliskości natury i gdzie żyją Masajowie, którzy inaczej niż my patrzą na świat. Po niezapomnianym safari w Masai Mara wyruszycie na Diani Beach, najpiękniejszą kenijską plażę, na której zrelaksujecie się otuleni delikatnym piaskiem. W ten przyjemny sposób oderwiecie się od europejskiej cywilizacji na oblicze TanzaniiPodczas safari w Tanzanii udacie się w pogoń za dzikimi zwierzętami, których liczne stada spotkacie na tutejszej sawannie. Tanzania zachwyci Was nieskalaną przyrodą. Zaskoczy Was spokój i piękno bijące z rezerwatu w Ngorongoro, a także wyjątkowy krajobraz Serengeti. Spędzając końcówkę wakacji na Zanzibarze doznacie cudownych chwil na rajskiej plaży, otoczonej turkusowym sercu Czarnego LąduZapraszamy Was w samo serce afrykańskiej głuszy. To będzie niezapomniana przygoda! Poznajcie ich świat i zobaczcie na własne oczy cuda natury. Safari w Kenii to zdecydowanie jedna z najlepszych atrakcji dostępnych dla turystów! Na koniec dajcie się pochłonąć błogiemu lenistwu na rajskiej plaży Diani Beach. Przez długi czas nie zapomnicie romantycznych spacerów brzegiem morza, o zachodzie plaże ZanzibaruKusi Was lazurowa woda i piaszczyste wybrzeża Tanzanii? Wybierzcie się na rajskie wakacje na Zanzibarze. Odprężający relaks w miejscowości Nungwi, przy jednej z najpiękniejszych plaż świata, pozwoli odciąć się od codzienności. Czeka Was pobyt w sielskiej wiosce Jambiani, kojący odpoczynek w cieniu palm oraz wizyta w kolebce kultury suahili - kuszącym wonią przypraw i niepowtarzalnym klimatem Stone Town.
Study with Quizlet and memorize flashcards containing terms like Jak nazywa się i jak wysoki jest najwyższy szczyt w Afryce?, Jakie zatoki znajdują się przy linii brzegowej Afryki?, Czynniki wpływające na klimat Afryki and more. Zadanie 1. (1 pkt)Na zdjęciu lotniczym, wykonanym znad miejsca położonego w prawym górnym rogu pola B1 barwnej mapy, znajduje się fragment terenu przedstawionego na tej mapie w polach: A1, B1, A2, B2. Odczytaj z mapy i podaj: - nazwę pasma górskiego oznaczonego na fotografii literą A. Łysogóry - nazwę miejscowości oznaczonej na fotografii literą B. Bodzentyn Zadanie 2. (2 pkt) Odszukaj na mapie i wpisz do tabeli nazwy niżej opisanych obiektów geograficznych. Opis obiektu: Wzniesienie o dwóch szczytach położone w Paśmie Klonowskim. Nazwa obiektu: Miejska Góra Opis obiektu: Obszar ochrony ścisłej na północny zachód od drogi z Bodzentyna do Świętej Katarzyny. Nazwa obiektu: Mokry Bór Opis obiektu: Hotel w paśmie Łysogór przy czerwonym szlaku turystycznym między Hucką Górą a Łysą Górą. Nazwa obiektu: Jodłowy Bór Opis obiektu: Miejscowość położona na południowych stokach Łysogór, w której znajduje się Muzeum Wsi Kieleckiej. Nazwa obiektu: Kakonin Zadanie 3. (1 pkt) Podaj wysokość bezwzględną miejsca, w którym droga z Celin do Woli Szczygiełkowej przecina w polu B1 granicę Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Wysokość bezwzględna wynosi 290 m Zadanie 4. (1 pkt)Oblicz odległość w terenie w linii prostej między szczytem Łysicy (pole A2) a Przełęczą Św. Mikołaja (pole B2). Podaj wynik z dokładnością do 0,1 km. Odległość na mapie - 4,4 cm skala 1:60 000 1 cm - 0,6 km 4,4 cm - x x=2,6 km Odległość w terenie wynosi 2,6 km Zadanie 5. (1 pkt) Rumowiska skalne, nazywane gołoborzami, stanowią harakterystyczny element rzeźby Gór Świętokrzyskich. Podkreśl nazwy dwóch wzniesień, na stokach których znajdują się rumowiska skalne. Psarska (pole A1) Agata (pole A2) Miejska Góra (pole B1) Łysa Góra (pole D3) Zadanie 6. (1 pkt) Wola Szczygiełkowa i Podłysica są miejscowościami położonymi w bliskim sąsiedztwie Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Turysta wybrał spośród nich Podłysicę na miejsce noclegu i wyjścia na piesze wycieczki do Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Na podstawie mapy uzasadnij wybór turysty, podając dwa argumenty. 1. Mała odległość od większej miejscowości (w tym wypadku są to Bieliny) 2. Blisko do czerwonego szlaku turystycznego, którym można dojść na Łysą Górę - najwyższy szczyt Łysogór. Zadanie 7. (2 pkt) Poniższy profil topograficzny wykonano wzdłuż zaznaczonej na mapie linii AB. Korzystając z mapy, przyporządkuj podanym w tabeli obiektom numery, którymi je oznaczono na powyższym profilu. Obiekt: Gajówka Rachtanka Numer na profilu: 4 Obiekt: Granica obszaru ochrony ścisłej (OOŚ) Łysica Numer na profilu: 2 Obiekt: Granica Świętokrzyskiego Parku Narodowego Numer na profilu: 5 Obiekt: Rzeka Czarna Woda Numer na profilu: 3 Zadanie 8. (2 pkt) Wymień walory turystyczne: dwa przyrodnicze i dwa pozaprzyrodnicze obszaru położonego na mapie w polach D3, E3. Turystyczne walory przyrodnicze: 1. Unikatowa Puszcza Jodłowa na Obszarze Ochrony Ścisłej Święty Krzyż 2. Gołoborza na stokach Łysej Góry Turystyczne walory pozaprzyrodnicze: 1. Liczne obiekty muzealne 2. Rozbudowana baza noclegowa w Podłysicach oraz Nowej Słupi Zadanie 9. (2 pkt) Na drodze prowadzącej przez obszar ochrony ścisłej Święty Krzyż (pola D3, E3) ograniczono ruch samochodowy. Zaproponuj trzy inne działania, które może podejmować dyrekcja Świętokrzyskiego Parku Narodowego w celu zmniejszenia negatywnego wpływu ruchu turystycznego na środowisko przyrodnicze obszaru ochrony ścisłej Święty Krzyż. 1. Zakaz rozbijania namiotów. 2. Przeprowadzenie specjalnej ścieżki ekologicznej, która uświadamia turystom, jak zwiedzać obszar, by nie zakłócić ekosystemu. 3. Zakaz pozostawiania śmieci na obszarze ochrony ścisłej. 4. Wyznaczenie obszarów, po których nie mogą poruszać się turyści. Zadanie 10. (2 pkt) Na rysunku przedstawiono długości trwania dnia i nocy w ciągu roku w wybranym miejscu kuli ziemskiej. a) Podaj na podstawie rysunku, ile godzin trwa dzień w tym miejscu podczas przesilenia letniego. Odpowiedź: 24 godz. b) Spośród podanych niżej miejsc wybierz to, dla którego przedstawiono na rysunku czas trwania dnia i nocy w ciągu roku. biegun północny, koło podbiegunowe północne, równik, zwrotnik Raka Odpowiedź: Koło podbiegunowe północne. Zadanie 11. (2 pkt) Na mapie synoptycznej przedstawiono rozkład ciśnienia atmosferycznego, fronty atmosferyczne i strefy opadów w Europie w wybranym dniu. a) Wpisz w trzy puste kwadraty na mapie litery, którymi oznacza się układy niskiego ciśnienia (N) oraz wysokiego ciśnienia (W). b) Podkreśl nazwę miasta, w którym wiatr wiał z największą prędkością. A. Madryt B. Paryż C. Warszawa D. Moskwa Zadania 12. i 13. wykonaj na podstawie klimatogramów przedstawiających roczny przebieg średnich miesięcznych wartości temperatury powietrza i miesięcznych sum opadów atmosferycznych w Białymstoku, Szczecinie, Zakopanem i Paryżu. Zadanie 12. (1 pkt) Podanym w tabeli miastom przyporządkuj klimatogramy. Miasto: Zakopane Klimatogram: A Miasto: Paryż Klimatogram: D Zadanie 13. (1 pkt) Oblicz roczną amplitudę temperatury w miejscowości, z której pochodzą dane klimatyczne przedstawione na klimatogramie A. Podaj wynik z przybliżeniem do 1° C. Zapisz wykonywane obliczenia. Roczna amplituda temperatury: 20 stopni Celsjusza Zadania 14. i 15. wykonaj na podstawie tekstu i własnej wiedzy. ... Zadanie 14. (2 pkt) Uzasadnij, podając trzy argumenty, że życie mieszkańców opisanych krajów jest uzależnione od monsunów. 1. Dostęp do wody pitnej uzależniony jest od opadów. 2. W porze suchej nie można nic uprawiać. 3. Nadmierna wilgoć determinuje groźne infekcje. Zadanie 15. (2 pkt) Zaproponuj trzy działania, które powinien podejmować rząd Bangladeszu, aby złagodzić negatywne skutki monsunu letniego. 1. Budowa wałów przecipowodziowych. 2. Przeprowadzenie akcji szczepień przeciw chorobom przewodu pokarmowego. 3. Wprowadzenie zakazu osiedlania się na terenach zalewowych. Zadanie 16. (1 pkt) Zaznacz dwie przyczyny, które mogłyby spowodować wzrost zasolenia wody w Morzu Bałtyckim. A. Wzrost rocznej sumy opadów na obszarze zlewiska Bałtyku. B. Spadek rocznej sumy opadów na obszarze zlewiska Bałtyku. C. Wzrost średniej rocznej temperatury powietrza na obszarze zlewiska Bałtyku. D. Obniżenie średniej rocznej temperatury powietrza na obszarze zlewiska Bałtyku. Zadanie 17. (1 pkt) Na rysunku przedstawiono wybrane pasma górskie w Górach Świętokrzyskich. Na podstawie rysunku i własnej wiedzy wpisz obok każdego zdania literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, gdy zdanie jest fałszywe. Pasma: Chęcińskie i Masłowskie są wyrzeźbione z tego samego rodzaju skał. F Pasma: Chęcińskie i Zelejowskie są wyrzeźbione ze skał osadowych P Pasma: Zgórskie i Dymińskie są wyrzeźbione ze skał magmowych. F Zadanie 18. (1 pkt) Na rysunku przedstawiono plan lodowca górskiego Arolla w Alpach Szwajcarskich. Wpisz litery, którymi oznaczono na rysunku: - pola firnowe lodowca B - jęzor lodowcowy A - granicę wiecznego śniegu C Zadanie 19. (2 pkt) Poniższy tekst opisuje jeden z rodzajów ruchów wód morskich. ... a) Podaj nazwę opisanej fali. TSUNAMI b) Podkreśl trzy zjawiska, które mogą spowodować powstanie takiej fali. A. przyciąganie wody przez Księżyc i Słońce B. powstanie uskoku w dnie morza C. podmorski wybuch wulkanu D. zmiana prędkości pasatu wiejącego nad oceanem E. powstanie podmorskiego osuwiska Zadanie 20. (2 pkt) Na mapie zaznaczono numerami 1 - 4 obszary różniące się gęstością zaludnienia. Do zaznaczonych na mapie numerami 1 - 4 obszarów przyporządkuj główną przyczynę dużej lub małej gęstości zaludnienia, wybierając spośród podanych poniżej. A. nadmiar ciepła i wilgoci B. niedobór ciepła C. niedobór wody D. duża wysokość nad poziomem morza E. żyzne gleby Obszar 1 (numer na mapie) - Przyczyna B Obszar 2 (numer na mapie) - Przyczyna A Obszar 3 (numer na mapie) - Przyczyna E Obszar 4 (numer na mapie) - Przyczyna C Zadanie 21. (2 pkt) Spośród poniżej wymienionych miast wybierz i wpisz do tabeli te, które powstały na wybrzeżach kontynentów. Obok każdego z tych miast wpisz państwo, w którym to miasto się znajduje. Bagdad, Bombaj, Delhi, Meksyk, Rio de Janeiro Miasto - - Państwo - Indie Miasto - 2. Rio de Janeiro - Państwo - Brazylia Zadanie 22. (2 pkt) Na wykresie przedstawiono strukturę płci i wieku ludności Polski w 2006 r. a) Podkreśl poprawną odpowiedź. Liczebność osób w wieku dziesięciu lat w 2006 roku wynosiła około A. 220 tys. B. 280 tys. C. 350 tys. D. 430 tys. b) Podaj główną przyczynę dużej liczebności roczników ludności Polski z przedziałów wiekowych oznaczonych na wykresie literą A. Jest to pokolenie urodzone w latach po drugiej wojnie światowej, stabilizacja sprzyjała decyzji o powiększeniu rodziny. Zadanie 23. (2 pkt) Na mapie zaznaczono wybrane krainy geograficzne. a) Przyporządkuj do numerów w tabeli nazwy krain geograficznych wybrane z poniższych. Bieszczady, Pieniny, Nizina Śląska, Wyżyna Śląska, Wyżyna Lubelska, Żuławy Wiślane, Pojezierze Suwalskie Numer na mapie - 3 - Kraina geograficzna - Pojezierze Suwalskie Numer na mapie - 5 - Kraina geograficzna - Wyżyna Lubelska Numer na mapie - 7 - Kraina geograficzna - Bieszczady b) Podaj numery trzech obszarów, które spośród zaznaczonych na mapie numerami 1 - 7 mają najkorzystniejsze warunki naturalne dla rolnictwa. 4, 2, 5 Zadanie 24. (2 pkt) Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli nazwy parków narodowych wybrane z poniższych. Poleski, Gór Stołowych, Słowiński, Ojcowski Wybrane walory parku narodowego: Rzeźba krasowa, ostańce skalne, nietoperze, Dolina Prądnika Nazwa parku narodowego: Ojcowski Wybrane walory parku narodowego: Liczne jeziora krasowe, rozległe tereny bagienne, torfowiska Nazwa parku narodowego: Poleski Wybrane walory parku narodowego: Ostańce piaskowcowe, labirynty skalne, torfowiska wysokie Nazwa parku narodowego: Góry Stołowe Zadanie 25. (2 pkt) Na wykresie przedstawiono wielkość wydobycia węgla kamiennego w wybranych państwach w latach 1950-2000. a) Podaj nazwę państwa, w którym nastąpiła największa zmiana wielkości wydobycia węgla kamiennego między 1990 a 2000 r. Indie b) Porównaj tendencje w wydobyciu węgla kamiennego w Polsce i RPA w latach 1950-2000. Wydobycie węgla kamiennego w RPA w latach 1950-2000 systematycznie wzrastało do około 225 mln ton w 2000 roku. Wyraźny wzrost wydobycia miał miejsce w 1970 roku. W Polsce natomiast wydobycie w/w surowca wzrastało do roku 1980, kiedy to osiągnęło poziom niecałych 200 mln ton, a potem zaczęło gwałtownie spadać (obecnie wynosi 100 mln ton). Zadanie 26. (2 pkt) Podaj dwa pozytywne i dwa negatywne skutki społeczno-ekonomiczne restrukturyzacji surowcowych okręgów przemysłowych w Polsce. Pozytywne skutki społeczno-ekonomiczne: 1. Zwiększenie zróżnicowania źródeł dochodów ludności, nie są zależne od cen surowca. 2. Wprowadzenie nowoczesnych, bardziej efektywnych form zarządzania przedsiębiorstwami i nowych technologii. Negatywne skutki społeczno-ekonomiczne: 1. emigracja 2. bezrobocie Zadanie 27. (2 pkt) Podaj dwie przyczyny, które powodują, że morza szelfowe są najintensywniej wykorzystywaną gospodarczo częścią Wszechoceanu. 1. Morza te są płytsze, przez co dociera tam więcej światła. Sprzyja to rozwojowi morskiej flory i fauny, umożliwia połów ryb. 2. Morza szelfowe były kiedyś środowiskiem lądowym. Powstawały tam złoża różnych surowców, które obecnie można wydobywać. Proces ten ułatwia mała głębokość akwenów. Zadanie 28. (1 pkt) Uzupełnij ciąg przyczynowo-skutkowy, przedstawiający degradację lasów, wpisując w odpowiednie pola litery od A do E. A. Powstawanie kwaśnych opadów B. Emisja tlenków siarki i azotu C. Zakwaszenie gleb D. Uszkodzenie liści, igieł drzew E. Powstawanie w atmosferze kwasu siarkowego, siarkawego, azotowego Spalanie paliw kopalnych -> B -> E -> A -> C/D - > Degradacja lasów Zadanie 29. (2 pkt) W tabeli przedstawiono wartości wskaźników społeczno-ekonomicznych wybranych państw z lat 2005-2008. a) Wpisz we właściwe miejsca w tabeli litery, którymi oznaczono podane poniżej sektory gospodarki. A. przemysł B. rolnictwo C. usługi Rubryka "Struktura zatrudnienia według sektorów gospodarki w % (2005-2006):" 1. kolumna: B 2. kolumna: A 3. kolumna: C b) Sformułuj wniosek wynikający z porównania wartości PKB na 1 mieszkańca z wartościami wskaźnika zgonów niemowląt w państwach wymienionych w tabeli. Porównując wartości PKB na 1 mieszkańca z wartościami wskaźnika zgonów niemowląt, można zauważyć, że wraz ze wzrostem PKB maleje liczba zgonów. Zadanie 30. (2 pkt) Na mapie konturowej zaznaczono literami A - E wybrane kraje w Europie. Wpisz do tabeli oznaczenia literowe i nazwy czterech krajów, które powstały jako samodzielne państwa po 1989 roku. Oznaczenie literowe na mapie - A - Nazwa państwa - Łotwa Oznaczenie literowe na mapie - B - Nazwa państwa - Słowacja Oznaczenie literowe na mapie - E - Nazwa państwa - Macedonia Oznaczenie literowe na mapie - D Nazwa państwa - Bośnia i Hercegowina Zadanie 31. (1 pkt) Kurdowie nie posiadają własnego państwa. Największe skupisko Kurdów znajduje się w górzystej krainie zwanej Kurdystanem. Spośród podanych wybierz trzy państwa, na obszarze których znajduje się terytorium Kurdystanu. Arabia Saudyjska, Irak, Izrael, Indie, Iran, Tajlandia, Turcja 1. Irak, 2. Iran, 3. Turcja Miasta, zabytki oraz ciekawe miejsca, które warto odwiedzić planując wizytę w Republice Południowej Afryki. Gauteng Johannesburg. Prowincja Przylądkowa Zachodnia Kapsztad. Gauteng Pretoria. KwaZulu-Natal Durban. zapytał(a) o 13:27 Korzystając z atlasu geograficznego oraz poniższej mapy, wykonaj polecenia: Zeszyt ćwiczeń dla klasy trzeciej gimnazjum . PLANETA NOWA str. 82 wpisz w odpowiednie miejsca na mapie nazwy krain geograficznych leżących w obrębie pasa pobrzeży. b) rozpoznaj miasta zaznaczone na mapie literami A-N. Wpisz poniżej nazwy tych miast: uzupełnij legendę, wpisując wsokości punktów zaznaczonych na mapie znakiem plusa i wpisz w odpowiednie miejsca na mapie cyfry które odpowiadają wymienionym poniżej obiektom QjSg.